Rehabilitacja

Nasze początki w świecie rehabilitacji

Maj, 2005 rok. 

Szary, smutny szpitalny korytarz. Gdzieś zza ściany dobiega płacz dziecka, momentami nasila się i przechodzi w krzyk. Przerażone serce bije coraz szybciej, po głowie krążą setki myśli... Jedno spojrzenie na spokojnie śpiącego w foteliku Gabrysia, który od czasu do czasu, usłyszawszy płacz, reaguje odruchem Moro. "Co ten ktoś robi temu dziecku, że aż tak płacze? Czy Gabryś też będzie tak płakał, czy rehabilitacja boli, co oni będą mu tu robić?" Do oczu napłynęły łzy... Wyciągnęłam telefon i zadzwoniłam do Roberta, który następnego dnia miał wyjechać na miesiąc za granicę - "Kochanie nie dam rady... słyszę, jak jakieś dziecko tak strasznie płacze, jak ja mam tu przywozić Gabrysia? On jest taki maleńki, taki kruchy, nie ma pojęcia, co go czeka... Ty w dodatku wyjeżdżasz, zostawisz mnie z tym wszystkim samą, nie wiem, jak przetrwam ten czas..." 

Drzwi się otworzyły, pani doktor poprosiła nas do środka. Obejrzała Bisia z każdej strony, pokazała podstawowe zasady właściwej pielęgnacji i wstępnie zaleciła nam trzy miesiące rehabilitacji.

Okazało się, że rehabilitacja to nic strasznego i choć Gabryś płakał, szybko zauważaliśmy efekty wprowadzanych ćwiczeń. Rodzice zawsze będą reagować strachem na to, co nowe i dla nich nieznane. Ja byłam wręcz przerażona. Zamiast chodzić z Bisiem na spacery, zaglądać do wózka i cieszyć się widokiem beztrosko śpiącego dziecka, biegałam do pobliskiego szpitala na ćwiczenia, patrzyłam na łzy, które płynęły po twarzy Gabrysia, gdy musiał poddawać się temu, co nie wyglądało na bolesne, ale dla niego wcale nie musiało być przyjemnie... 

Rehabilitacja to nie bajka, to bardzo ciężka praca, nasza, wielu terapeutów, ale przede wszystkim naszego dziecka. Czasami po buzi Gabrysia płyną łzy. Złość i żal ściskają mi wtedy gardło, bo przecież te ćwiczenia, ta gonitwa, to wszystko dla niego, dla jego dobra. Często sama mam ochotę usiąść obok i płakać razem z nim, wziąć na ręce, przytulić, ale wiem, że muszę być silniejsza i mówić mu o tym, jak ważna jest rehabilitacja. Wtedy więc zaciskam zęby i drżącym głosem mówię "Gabryś dasz radę".  Po wyczerpujących ćwiczeniach zawsze chodzimy na spacer. Siadamy na ławce i przeprowadzamy poważną rozmowę. Mówię Gabrysiowi , jak bardzo jest mi przykro, gdy płacze na ćwiczeniach, że rozumiem, że jest mu ciężko, bo ćwiczenia to nie taka łatwa sprawa (sama ich nie lubię...), ale musi wiedzieć, że wszystko, co robimy, jest po to, aby on kiedyś był samodzielny. Żeby mógł stanąć na nogi, żebyśmy chodzili z tatusiem na wspólne spacery, bez wózka, za rączkę... 
A Gabryś zadziornie podnosi głowę, spogląda na mnie z tym swoim błyskiem w oku, jakby chciał powiedzieć "nie martw się mamo, poradzę sobie, jutro będzie lepiej ".

Rehabilitacja metodą NDT Bobath

Gabryś od trzeciego miesiąca życia jest rehabilitowany metodą NDT Bobath. To metoda usprawniania oparta na znajomości procesów neurologicznych. Nazwa metody pochodzi od nazwiska Karla i Berty Bobath. Metoda zajmuje się rehabilitacją noworodków i niemowląt w zakresie asymetrii ułożeniowej, zaburzeniami napięcia mięśniowego, zaburzeniami rozwoju ruchowego i wielu innymi.

Główne zasady według koncepcji tej metody obejmują:

• ·Wpływanie na napięcie mięśniowe poprzez podwyższanie obniżonego i obniżanie podwyższonego, co jest możliwe dzięki zastosowaniu odpowiednich technik postępowania już od pierwszych miesięcy życia dziecka
• · Hamowanie nieprawidłowych odruchów u dzieci z zaburzeniami neurologicznymi
• ·Wyzwalanie ruchów w formie najbardziej zbliżonej do prawidłowych, co zostaje osiągnięte przez wspomaganie i prowadzenie ruchu z punktów kluczowych
• ·Wykorzystanie i utrwalanie zdobytych już umiejętności ruchowych w codziennych czynnościach

W przypadku Gabrysia ćwiczone jest całe ciało. Każdy ruch w terapii jest odpowiednio przygotowany przez terapeutę i połączony ze zmianą ciężaru ciała. Tempo i rodzaj ćwiczeń dobiera się indywidualnie do potrzeb i zaburzeń każdego dziecka. To indywidualne podejście do każdego pacjenta to właśnie jedno z podstawowych założeń metody NDT Bobath. Terapia metodą NDT Bobath to także właściwy system opieki a dokładniej odpowiedniej pielęgnacji, której muszą się nauczyć osoby na co dzień obcujące z dzieckiem. Tak naprawdę od wprowadzenia w życiu codziennym właściwej pielęgnacji (tj. sposobu noszenia, karmienia, kąpania, ubierania a także zabawy) rozpoczynamy terapię tą metodą.

*dziękuję p. Ani Matysiak za pomoc w opisaniu terapii NDT Bobath.

Kinesio Taping - plastrowanie

Kinesio Taping to metoda wspomagająca proces fizjoterapii. To sposób oddziaływania na organizm przez skórę i mięśnie przy pomocy specjalnie klejonej taśmy. 

Używając taśmy uzyskujemy:

•  poprawę mikrokrążenia
• wspomaganie pracy mięśni
• zapobieganie nieprawidłowym ruchom w stawach
• zmniejszenie dolegliwości bólowych
• redukcję obrzęków i stanów zapalnych
• aktywuje układ limfatyczny

Technika plastrowania jest stosowana dla utrzymania efektu terapii manualnej. 

jedna z wielu możliwości podklejania ciała Gabrysia

Terapia Neurologopedyczna

Rehabilitacja to usprawnianie całego organizmu, dlatego bardzo ważne jest żeby pracować nad rozwojem psychomotorycznym. Brak mowy, problemy z komunikacją, to pole do popisu dla logopedów i neurologopedów. Terapia logopedyczna obejmuje swoim zasięgiem całość specyficznych, zamierzonych oddziaływań ukierunkowanych na usunięcie wszelkich zakłóceń procesu porozumiewania (od prostych wad wymowy do niemożności mówienia włącznie). 

Oddziaływania te mają na celu:

• korygowanie zaburzeń mowy
• przywracanie mowy w przypadku jej braku
• nauczanie mowy, która się nie wykształciła
• wyrównywanie opóźnień rozwoju mowy
• wypracowanie odpowiedniego poziomu sprawności językowej, oddechowej i fonacyjnej
• likwidacje przyczyn i skutków pierwotnych, oraz wtórnych, do których zalicza się psychologiczne i pedagogiczne konsekwencje zburzeń mowy
• integracje odruchów twarzy

        Logopedia to nie tylko praca nad mową i komunikacją, ale to szereg ćwiczeń, zabaw i innych czynności takich jak masaże twarzy i jamy ustnej, nauka żucia, nauka picia - butelka, słomka, kubek. 

         W ramach terapii logopedycznej u Gabrysia stosujemy:

• masaż logopedyczny
• regulację ustno - twarzową Castillo Moralesa
• ćwiczenia oddechowe
• metodę dobrego startu
• metodę Ch. Knilla                                 

Program usprawniania Gabrysia metodą Castillo - Moralesa

Metoda Castillo Moralesa jest całościową neurofizjologiczną koncepcją leczniczą stosowaną przy sensomotorycznych i ustno - twarzowych zaburzeniach u dzieci i dorosłych. (Poniżej przedstawiam opis funkcjonowania Gabrysia i opis pracy terapeutów z Gabrysiem tą metodą.)
Komunikacja
Chłopiec komunikuje się z otoczeniem odwracając głowę w kierunku źródła dźwięku, mową ciała. Reaguje na głos, muzykę. Wydaje z siebie dźwięki "mmmm". Nie zawsze służą one do komunikacji. Uczy się prostych komunikatów wspomaganych gestem. Gabriel lepiej sobie radzi z odbiorem i przetwarzaniem bodźców słuchowych. Jest to główny kanał komunikacji z otoczeniem. Dobrze reaguje i poznaje świat za pomocą bodźców dotykowych. Poznaje właściwości przedmiotów za pomocą dotyku. Wytwarza dźwięki z użyciem dostępnych mu materiałów. Dotyk i słuch stanowią podstawy do inicjacji zabawy. Wykazuje niewielką inicjatywę i motywację w samodzielnym poszukiwaniu bodźców i sposobów na zabawę. Gabryś lubi się bawić materiałami przekształcalnymi (kamyki, fasola,  piasek). Lubi poruszać przedmiotami aby wytwarzać dźwięki. Reaguje spokojem na bodźce płynące z propriocepcji i kontaktu fizycznego z innymi osobami. Wykazuje dużą potrzebę tego rodzaju kontaktu. Ma trudności ze schematem ciała i orientacją w przestrzeni. Potrzebuje więcej czasu na analizę bodźców. Słabo integruje informacje płynące z różnych zmysłów. Odpowiedź na bodźce i tempo pracy jest wolniejsze. Uwaga na bodźcu - krótkotrwała. 
Reaguje na bodźce zapachowe. Kojarzy zapach z konkretnymi czynnościami np. jedzenie.
Słabo reaguje na bodźce wzrokowe. Ma trudności z wodzeniem wzrokiem za przedmiotem. Niekiedy wydaje się, że reaguje na światło i duże kontrastowe przedmioty. Ze względu na trudności w odbiorze bodźców wizualnych Gabryś ma niewielką motywację do unoszenia głowy i obserwowania tego co się dzieje dookoła. 
Gabriel nie przemieszcza się samodzielnie. Lubi przebywać w pozycji siedzącej, korzystając z stabilizacji zewnętrznej lub w pozycji leżenia na plecach. Niechętnie leży na brzuchu i ma duże trudności z podniesieniem głowy. Ma problemy z mechanizmami wyprostnymi - utrzymaniem głowy, stabilizacją ciała w pozycji siedzącej. Wykorzystuje płaszczyznę ciała do podporu. Dobrze reaguje na bodźce dystalne, posadzony korzysta z bodźców dystalnych stóp.
Hipotonia całego ciała wiąże się z hipotonią kompleksu ustno - twarzowego. Gabriel częściej oddycha przez usta, które są otwarte. Oddech jest płytki. Jest w stanie samodzielnie gryźć i przełykać kawałki pokarmu. Samodzielnie pije z kubka lub z bidonu ze słomką. Ma trudności z samodzielnym przenoszeniem pokarmu do ust. Wydłużony czas spożywania posiłków. 

CELE SZCZEGÓŁOWE:

1. Lepsze impulsy dystalne ze stóp - poprzez modelowanie stóp uzyskałyśmy ich lepsze ułożenie przez co dostarczyłyśmy pacjentowi więcej impulsów dystalnych.
2. Budowanie skośnych łańcuchów mięśniowych.
3. Praca na skupieniem uwagi - cisza motoryczna, poprzez rozciąganie karku uzyskałyśmy redukcję niekontrolowanych ruchów całego ciała, poprawę kontroli głowy i chwilową poprawę uwagi dziecka. Wydłużenie i uregulowanie fazy wydechowej - wspomaganie ruchu przez ręce i nogi w kierunku środka ciała. 
4. Aktywizowanie mięśni oddechowych (zwiększanie objętości jamy klatki piersiowej) zwracając uwagę na pozycję złożeniową pacjenta (chłopiec ma skoliozę) - poprzez ciszę motoryczną wprowadzamy regulację oddechu, wykonujemy wibrację na m. pectoralis a także kaudalnie wibracje na barkach wpierw symetrycznie a następnie asymetrycznie przez co uzyskałyśmy zwiększenie objętości klatki piersiowej a tym samym wydłużenie fazy wydechowej.
5. Poprawa napięcia mięśni mimicznych - poprzez prawidłowe ułożenie pacjenta, modelowanie obręczy barkowej i sprawdzanie ruchów głowy przygotowałyśmy pacjenta do procesu modelowania twarzy. Zaczęłyśmy od głębokiej mobilizacji galea (pod wpływem terapii czepiec znacznie się odwrażliwił), pracujemy na mięśniówką occytopilis frontalis mocno aktywizując m.frontalis, modelujemy m.corrugator supercilli, m.orbicularis oculi, m. nazalis, m.orbicularis oris, m.mentalis. Mobilizujemy również dno jamy ustnej zwracając uwagę na prawidłowe zamknięcie labii, każde modelowanie kończymy wibracją przerywaną (zaobserwowałyśmy u pacjenta większą konieczność mobilizacji mięśni w celu uzyskania od nich odpowiedzi).
6. Stymulacja obszarów neuromotorycznych twarzy - poprzez stymulacje obszarów neuromotorycznych na twarzy uzyskałyśmy ruchową odpowiedź jednego mięśnia lub łańcucha mięśniowego (górny punkt nosa - uzyskałyśmy opóźnione powstanie horyzontalnego fałdu w okolicy nasady nosa), (dolny punkt nosa - uzyskałyśmy lekkie uniesienie środkowej części górnej wargi), (alaecue nasi - uzyskałyśmy opóźnione i lekkie poszerzenie przednich otworów nosa), (anguli oris - punkt powieki  oka - w wyniku skurczu mięśni okrężnych oczu uzyskałyśmy szybka reakcję powiek), (punkt wargowy - uzyskałyśmy zmarszczenie wargi dolnej, lepsza reakcja po stronie prawej, brak reakcji wargi górnej), (mentalis - nie uzyskałyśmy uniesienia wargi dolnej).
7. Stymulacja mechanizmu policzkowego  - poprzez stymulację m.orbicularis oris, m.buccinator i m.constrictor pharyngis superior uzyskałyśmy zwiększenie ujemnego ciśnienia w jamie ustnej oraz większą stabilizację żuchwy. Poprawa funkcjonowania mechanizmu policzkowego przełoży się na poprawienie funkcji odgryzania, żucia i połykania oraz nieprzetrzymywanie pokarmu w kieszonkach policzkowych.
8. Praca nad sferami górnego trójkąta, pobudzenie napięcia rąk - poprzez uzyskanie prawidłowej pozycji siedzącej na krześle, oparcie rąk o blat i podparcie stóp uzyskałyśmy pozycję wyprostną pacjenta. Stymulujemy sferę deltoideus w kierunku kaudalnym i sferę pectoralis w kierunku kranialnym w celu poprawy wyprostu w pozycji siedzącej i lepszej kontroli głowy. Aby doprowadzić do podążania do linii środkowej ciała sfera sternum w kierunku dorsalno - kaudalnym. Stymulujemy ramię, przedramię, dłoń i palce poprawiając tym samym napięcie całej ręki. Aktywizujemy sferę prostowników palców do poprawy napięcia mięśni w całej ręce oraz sferę bicepsa do zgięcia w stawie łokciowym. 

Opracowanie przygotowały: Gabriela Lorens, Inga Piotrowska, Katarzyna Jarzębska (Centrum ELF). Dziękuję za możliwość udostępnienia. 

Opracowanie jest własnością Centrum Mowy i Ruchu ELF. Tekst jest w całości chroniony prawami autorskimi. Kopiowanie, przytaczanie lub wykorzystywanie zawartości bez zgody autorów jest sprzeczne z prawem (podstawa prawna Dz.U. 94 nt 43 poz. 170).

Metoda  Knilla

Metoda ta oparta jest na programach aktywności - świadomość ciała, kontakt i komunikacja. Metoda została opracowana Mariannę Knill i Christophera Knilla.

Programy aktywności to trening zaznajamiający dziecko z własnym schematem ciała, rozwijający kontakt społeczny, ruch, świadomość ciała oraz jego umiejętność kontroli ruchów, różne formy zabawy z rodzicem lub terapeutą. Program można wykonywać codziennie, wszystkim ruchom dziecka towarzyszy specjalny akompaniament muzyczny (prosta linia melodyczna i łatwy do odtworzenia rytm), wszystko wspomagane głosem lektora wydającego polecenia do wykonania. Podwyższa to uwagę dziecka i koncentruje na wybranych aktywnościach. Dziecko wsłuchujące się w ton sygnaturki, powtarzany na początku i na końcu każdego programu, jest uprzedzane o tym, że jakaś czynność zakończyła się i może oczekiwać, co nastąpi za chwilę, może więc rozpoznawać znane sytuacje, a po jakimś czasie nauczy się łączyć je z określoną aktywnością. 

Dzięki takim programom dzieci lepiej rozumieją relacje pomiędzy sobą i swoim ciałem, a to może uczynić je zdolnymi do odkrycia znaczących powiązań z otoczeniem i wejścia w relacje z innymi ludźmi, oraz do manipulowania przedmiotami w sposób celowy, poznawczy, a nie schematyczny i stereotypowy. 

Terapia pedagogiczna

Zajęcia pedagogiczne mają za zadanie wspomagać rozwój intelektualny dziecka, tak aby redukować nieprawidłowości w rozwoju i zachowaniu. Terapia prowadzona jest w oparciu o aktualne umiejętności i możliwości dziecka, ma na celu rozwój procesu poznawczego (poznanie środowiska przyrodniczego i społecznego), emocjonalnego i społecznego (umiejętnosci funkcjonowania w grupie i nawiązywania kontaktów społecznych), jak również kształtowamie umiejętności komunikowania się werbalnie i poza werbalnie.
Działania terapeutyczne obejmują :

• pobudzanie zmysłów wzroku, słuchu, ruchu za pomocą różnych ćwiczeń
• wiedzy o otaczającym świecie
• koordynacji wzrokowo - ruchowej
• poczucie świadomości własnego ciała, orientację przestrzenną
• rozwijanie samodzielności
• poprawa koncentracji

Terapia pedagogiczna to forma zabawy. Zabawa jest podstawową formą aktywności dziecka, to dzięki niej poznaje świat, nabywa nowych umiejętności. Zabawa zaspokaja potrzeby ruchowe i psychospołeczne dziecka. Warto ją wykonywać samemu z dzieckiem w domu, jednak dobór ćwiczeń powinien być zalecony przez terapeutę. 

Integracja sensoryczna

Integracja sensoryczna to proces organizujący docierające do mózgu informacje płynące z ciała i środowiska. W procesie tym mózg rozpoznaje, segreguje, interpretuje te informacje tak, by mogły być użyte w reakcji na wymagania płynące z otoczenia w celowym działaniu. Autorką metody SI jest A.Jean Ayres. Świat odbieramy za pomocą zmysłów. Bodźce płynące z zewnątrz są odbierane i przekazywane do odpowiednich części układu nerwowego, który ma za zadanie je zinterpretować i zareagować na nie. Właściwe działanie tego układu na każdym etapie, określamy integracją sensoryczną. Nie każdy z nas wie, że poza zmysłami dotyku, smaku, wzroku i słuchu posiadamy jeszcze dwa inne zmysły, uznawane razem ze zmysłem dotyku za podstawowe. To zmysł równowagi i czucia głębokiego. Zmysł równowagi (przedsionkowy) wykształca się już w życiu płodowym, jest odpowiedzialny za utrzymanie równowagi, natomiast czucie głębokie (propriocepcja) to odbieranie informacji płynących z mięśni i ścięgien. Układ ten odpowiada między innymi za właściwe napięcie mięśniowe. Układ przedsionkowy, proprioceptywny i dotykowy to trzy podstawowe układy sensoryczne,  te układy współpracują ze sobą oraz z innymi układami sensorycznymi. Jeżeli w którymś z tych układów występują nieprawidłowości mówimy o zaburzeniach integracji sensorycznej. 

Integracja sensoryczna wykonana domowymi sposobami :)

Terapia integracji Sensorycznej polega na odpowiednio dobranej stymulacji układu nerwowego, tak aby dać mu możliwość właściwej pracy, czyli prawidłowego odbierania, przetwarzania i odpowiedzi na bodźce płynące z zewnątrz i z naszego ciała. Terapia odbywa się na specjalnie wyposażonej sali terapeutycznej, a w czasie zajęć wykorzystywany  jest specjalny sprzęt: przede wszystkim jest to sprzęt podwieszany  - platformy podwieszane,  balansery, huśtawki czy bujaki, służące do stymulowania układu przedsionkowego i proprioceptywnego, a także duże piłki rehabilitacyjne, równoważnie, toczki, baseny z kulkami, maty o różnych fakturach i wiele innych. 

Terapia Widzenia 

Nieprawidłowości w rozwoju narządu wzroku mogą zagrażać poprawnemu rozwojowi dziecka. U osób słabowidzących wzrok nie rozwija się automatycznie i trzeba mu pomagać, - stymulować i stwarzać odpowiednie warunki do nauki patrzenia, oraz inspirować  dziecko do czynności wymagających użycia wzroku. Rehabilitacja wzroku jest szczególnie ważna i potrzebna dzieciom, gdyż w wieku dziecięcym narząd wzroku bardzo intensywnie się rozwija. Praca indywidualna terapeuty z dzieckiem zapewnia odpowiednie warunki do stymulacji jego wzroku, dziecko ma czas na reakcję, ćwiczenia dostosowane są odpowiednio do umiejętności dziecka, co znacznie zwiększa jego aktywność. Należy pamiętać o systematyczności, wykonując regularnie ćwiczenia, utrwalamy nabyte już umiejętności patrzenia.  Na terapii widzenia pracujemy nad:

• nawiązywaniem i utrzymaniem kontaktu wzrokowego
• skupianiem uwagi na przedmiotach
• lokalizowaniu bodźców i skupianiu na nich wzroku
• śledzeniu wzrokiem przedmiotów
• sięganie po zabawki i manipulowanie nimi pod kontrolą widzenia

Gabryś i jego pierwsze okulary :) nasz pierwszy krok ku lepszemu widzeniu

Dzieci słabowidzące z różnych przyczyn (korowego uszkodzenia dróg wzrokowych, uszkodzenia gałek ocznych, uszkodzenia wtórnych dróg wzrokowych) mają problemy z wykorzystaniem wzroku do poznania świata. Bodźce dostarczane przez otoczenie są niewystarczające. Słabowidzący noworodek nie wie, że źle widzi, nie wie, że może patrzeć i coś zobaczyć, dlatego musimy nauczyć malucha korzystania ze wzroku. Możemy wyostrzyć bodźce stosując wzory (paski, kratki, szachownice), wyraziste kolory, kontrasty lub odpowiednio je oświetlając.

W ramach terapii widzenia Gabryś uczęszczał również na zajęcia w sali doświadczania świata. To specjalistyczne pomieszczenie wyposażone w urządzenia stymulujące rozwój zmysłów - wzroku, słuchu, dotyku, węchu i równowagi. Dostarczają one dzieciom różnego rodzaju bodźców. W salach doświadczania świata korzystamy z lamp fluorescencyjnych, interaktywnych kolumn bulgoczących, projektorów światła, kul świetlnych i wielu innych.

Terapia ręki 

Program terapii ręki ma na celu usprawnienie tzw. motoryki małej  czyli precyzyjnych ruchów dłoni i palców, jak również dostarczenia wrażeń dotykowych i poznawania dzięki nim różnych kształtów, struktur materiałów oraz nabywanie umiejętności ich rozróżniania. W programie wykorzystuje się ćwiczenia i zabawy mające rozwinąć sprawność ruchową całej ręki, sprawność manipulacyjną dłoni, umiejętność chwytu, koordynacje pomiędzy dłońmi, ale przede wszystkim służy do osiągnięcia samodzielności w podstawowych czynnościach życia codziennego.  Rozwój małej motoryki zawiera się w całym rozwoju psychomotorycznym dziecka i przebiega równolegle do całościowego rozwoju dziecka. Odnosi się to głównie do czynności związanych z użyciem palców i dłoni, a także koordynacji tych czynności przy pomocy wzroku. 
Podstawowymi umiejętnościami rozwijanymi w trakcie doskonalenia  motoryki małej są:

• kontrolowane ruchy rąk i palców
• chwytanie przedmiotów jedna ręką bez pomocy
• manipulowanie przedmiotem w celu wykonania zadania
• skoordynowane używanie obu rąk

Cele zajęć terapii ręki: 

• Stymulacja dużych ruchów, poprawa stabilizacji centralnej
• usprawnienie koordynacji obustronnej ciała z przekraczaniem linii środka
• stymulacja propriocetywno - dotykowa
• integracja odruchów
• poprawa reakcji równoważnych
• poprawa napięcia mięśniowego
• rozwijanie zdolności do izolowania ruchów barków, łokci, nadgarstków,
• poprawa płynności ruchu gałek ocznych
• odwrażliwianie dłoni , kompresje stawów w obrębie barków, łokci, stawów, palców

*opis terapii powstał na podstawie naszych doświadczeń, oraz korzystając z materiałów zgromadzonych na turnusach w Centrum Elf i aCentrum.